De slechte reputatie die vet ooit had, is gelukkig op zijn retour. Van een gezond portie vetten word je namelijk niet dik en je aderen slippen ook niet dicht. Sterker nog: dit voorkom je juist door goede vetten te eten, en o.a. het hormoonstelsel kan niet zonder deze voedingsstoffen! MAAR het is wél belangrijk om de juiste vetten op de juiste manier te consumeren.
Binnen de vetsoorten heb je allerlei lastige lange termen als meervoudig/enkelvoudig onverzadigde vetzuren, maar ik wil het wat makkelijker voor jullie maken zodat het beter blijft hangen. En dat is simpelweg vetten die je het beste koud kan gebruiken, warm kan gebruiken, en welke je liever wilt vermijden.
Waarom je sommige oliën beter alleen koud wilt gebruiken komt door de scheikundige verbindingen van de vetzuren. Sommige soorten verbindingen oxideren sneller dan andere soorten en een geoxideerde vet is schadelijk voor ons. Je kunt dit zien als extra stress en belasting voor je lichaam. Zó zonde als je net dacht gezond bezig te zijn met die olijfolie!
Onderstaande oliën zijn het beste voor je gezondheid wanneer je ze koudgeperst, liefst biologisch en in een donkere glazen fles koopt. Bewaar ze goed afgesloten en op een koele, donkere plek. Zo voorkom je oxidatie.
Het is goed om naast deze pure vetten/oliën ook dagelijks vetrijke producten in zijn geheel te eten zoals noten, zaden, pitten, avocado’s, olijven, vette vis. Dan krijg je naast vetten ook gelijk eiwitten, mineralen en sporenelementen binnen!
Tip: Strooi jij graag wat lijnzaad over je maaltijden? Niet alleen de olie, maar ook het zaadje is gevoelig voor warmte en licht. Zorg dus dat je heel lijnzaad koopt en je deze zelf voor de maaltijd kort vijzelt zodat ze breken en kunnen worden opgenomen. Je kunt gebroken lijnzaad een weekje in de koelkast bewaren voordat het oxideert. Koop dus nooit voor-gebroken lijnzaad! Deze zijn gegarandeerd al geoxideerd en daarmee schadelijk.
Deze (veelal) verzadigde vetten oxideren bijna niet en kunnen heel hoog verhit worden. Niet schrikken van de term ‘verzadigd’: hoewel verzadigde vetten lang een slechte naam hadden, wijzen recente onderzoeken uit dat we deze vetten juíst nodig hebben voor allerlei processen in ons lichaam. Maar het is wel belangrijk om deze vetten aan te vullen met de koudgeperste (veelal onverzadigde) oliën.
Het rookpunt is een belangrijke term bij deze vetten. Boven een bepaald aantal graden beginnen de vetten af te breken en ontstaan er schadelijke stoffen. Kom dus nooit boven het rookpunt. Via de oven is dit makkelijk in te stellen, en in de pan: simpelweg het vuur niet op z’n hoogst zetten. Dan heb je uiteindelijk ook een lager en gezonder gehalte 'AGEs' in je voeding. Heb je de post hierover op mijn Instagram @de.leefstylist al gelezen?
Dat deze vetten goed tegen hitte kunnen betekent niet dat je ze alleen maar verwarmd kan gebruiken. Roomboter en ghee zijn smeerbaar op kamertemperatuur en een super gezonde romige toevoeging op bijvoorbeeld een plak bananenbrood. Avocado olie geeft een heerlijke nootachtige smaak aan salades.
Voordat ik naar de te vermijden vetten ga wil ik nog even de Omega 3-6-9 ratio benoemen, welke onlosmakelijk verbonden zijn met oliën en vetten. Iedere vetsoort heeft een bepaalde verhouding in deze essentiële vetzuren. Essentieel wil zeggen dat het lichaam deze niet zelf kan aanmaken en we dit uit onze voeding moeten halen. Een juiste balans hierin is essentieel om ons lichaam een goede omzetting te kunnen laten maken van de omega vetzuren naar EPA/DHA. Deze stofjes zijn nodig om onze cellen goed hun werk te laten doen en zo blijft ons hormoonstelsel optimaal functioneren.
Over het algemeen kan een mens inde Westerse maatschappij lastig die omzetting (stofwisseling) maken in het lichaam. We krijgen veel te veel omega 6 binnen: rond de 15-20 keer zoveel omega6 t.o.v. omega 3 binnen, i.p.v. ongeveer 2-4 keer zoveel. Ieder vetrijk product bevat weer een andere omega ratio. Zo is zonnebloemolie bijvoorbeeld heel rijk aan Omega 6 en lijnzaadolie juist rijk aan Omega 3.
Maar deze lastige omzetting naar EPA/DHA komt niet alleen door voeding waarbij de omega ratio uit balans is, maar ook chronische stress, medicatie, straling, tekorten aan magnesium, zink, chroom, vitamine B6, C, E en biotine spelen een rol.
Op de voeding die je binnenkrijgt heb je het meeste invloed, daarom raad ik aan om dagelijks producten te eten die hoog zijn in omega 3 én om de volgende vetsoorten zoveel mogelijk te vermijden.
Er wordt weleens beweert dat er in biologische producten geen transvetten mogen voorkomen, en wellicht is dat zo in biodynamische winkels als de Odin, maar helaas spot ik in biologische producten van de Albert Heijn nog steeds plantaardige oliën en dus transvetten.
Ik hoop dat je direct lekker veel gezonde oliën en vetten gaat inkopen om zo alle processen in je lichaam te ondersteunen. Persoonlijk kook ik dagelijks in ghee, avocado-, kokosolie en sprenkel ik flink met olijfolie zodra mijn gerecht op het bord ligt, maar wissel het laatste graag af met tarwekiemolie. MCT olie neem ik op een lege maag voor wat extra energie wanneer ik nuchter ga sporten en kun je bijvoorbeeld goed door koffie heen doen om een piek te vermijden en langer te kunnen genieten van de energie. Daarnaast gebruik ik een eetlepel kokosolie of koudgeperste sesamolie ’s ochtends om 15 minuten mee te ‘oil pullen’, voor gezond tandvlees.
Liefs,
De Leefstylist
